BARTOS Gesundheits-Systeme

 

 

 

Saniga kaj medikonserva nutrado sen bestoproduktoj

 

Hans-Peter Bartos

 

 

Bestobredado poluciadas medion kaj akvon

 

En la agrikulturo oni „produktas“ amasegon da „utilbestoj“ kiel bovoj, porkoj kaj kortbirdoj por finfine „prilabori“ ilin al viando por la homa nutrado. Por tio necesas mult­oblo de la areo por produkti manĝon por tiuj bestoj ol oni bezonus por plantaj produktoj, kiujn la homo sen la ĉirkaŭvojo tra la besto rekte formanĝus kaj kiuj krome pli utilus al ties sano. Por kovri la mondvaste daŭre kreskantan bezonon de viando kaj de bestoproduktoj oni forŝiradas de la naturo pli kaj pli da areo, sur kiu oni realigas monokulturojn kun pesticidoj kaj fiziologie malaltvaloraj mineralaj kaj artaj sterkoj.

 

En tia konvencia intensa agrikulturo oni uzadas grandegajn kvantojn da mineralaj sterkoj kaj da venenaj pesticidoj, kiuj finfine malrapide, sed certe alvenadas en la baza akvo kaj tiel tra la akvoprovizejoj al la akvokranoj. Tiel ĝuste en la pasinteco ankoraŭ tre freŝa amasmedioj prezentis la problemon, ke ĝis hodiaŭ ekzemple en Germanio 13 milionoj da kilogramoj de la venena kaj radioaktiva peza metalo uranio estis distribuitaj sur la agrikulturaj areoj. Intertempe pli ol 4.000 akvoprovizejoj havas problemon atingi, ke ilia akvo restu sub la limito enkondukita en la germana trinkakva dekreto ekde 2012, kiu tamen estas kvinoble pli alta ol seriozaj sciencistoj ĝin taksas tolerema.

 

La konsumado de produktoj bestodevenaj sekve ludas precipe negativan rolon rilate la malpurigadon de nia akvo.

 

 

Viando damaĝas la cerbon

 

Fakte la manĝado de bestoproduktoj kiel viando, lakto aŭ ovoj por la homo eĉ tute ne estas necesa. Kontraŭe al la senĉesaj promesoj de la varbado ĉiutage pluvanta sur la homon ĝi eĉ damaĝas al la sano. Laŭ aktuala studo de la Harvard-universitato kun 6.000 virinoj pli ol 65 jarojn aĝaj la saturitaj grasacidoj en la viando bremsas la cerbokapablon ("Apotheken Umschau" 9/2012).

 

Unu el la unuaj personecoj esprimintaj sin pri la rezigno je bestoproduktoj jam antaŭ pli ol du jarmiloj estis la greka filozofo Pitagoro, kiun ni ĝenerale konas el la matematika instruado, ĉar li malkovris la kalkulbazon por la rektangula triangulo. De li devenas la frazo: „Ĉio, per kio la homo suferigas la bestojn, revenas al la homo.“

 

La digestosistemo de la homo ne estas adaptita al la digestado de besta viando. Nia stomako por tio produktas tro malfortan acidon kaj la homa intesto kompare kun tiu de viandomanĝantaj rabobestoj estas pluroble pli longa, tiel ke pro la granda pro­te­in­enhavo kaj la digestolaboro plilongdaŭra okazas putradefikoj. La ĉirilate aperantaj putradproduktoj damaĝas la intestan mukozon kaj reduktas la ensorbkapablon de la intesto. Tio subtenas la ekeston de intestmalsanoj kaj de kancero.

 

La ofte aplikata troa varmegigo dum la preparado krome forte kemie ŝanĝas la grasojn, proteinojn kaj karbonhidratojn de la viando, kio kaŭzas plian toksigon.

 

La homo biologie pli similas al tre adaptiĝema frugivoro (fruktomanĝanto) ol al omnivoro (ĉiomanĝanto). Staturo, dentoj kaj digesta sistemo pli samas al tiuj de frugivoroj. La kapablo kaptakiri krudan viandon, sekrecii korpofremdan kolesterolon kaj fendi certajn kvantojn da ureato ĉe la homo kompare kun omnivoro estas moderaj.

 

En la viando mankas vitamino C kaj vivnecesaj mineraloj kiel kalcio kaj magnezio. Sekvoj povas esti degenerativaj ŝanĝoj en la vertebraro, en la artikoj kaj en la konektivo kun malsanoj kiel osteoporozo, damaĝoj je la intervertebraj diskoj kaj artrozo.

 

Kvankam viando enhavas multe da fero facile ensorbebla, tiu fero kolektiĝas en la histo. Laŭ la studoj de la biokemiisto d-ro Randall B. Lauffer de la Harvard-universitato (en sia libro "Iron Balance" = fera balanco) fero estas baza parto de la teorio pri malsanoj surbaze de liberaj radikaloj“ kaj povas efiki „kiel fuzkapsulo en municiejo“ kaj tiumaniere progresigi kormalsanojn kaj kancerecajn procedojn, krome ĝi povas akceli maljuniĝon.

 

La purinoj troviĝantaj en la besta histo reduktiĝas al ureato, kies kristaloj kolektiĝas en la histo. La sekvo estas ekzemple podagro. La ureato ankaŭ povas damaĝi la renojn.

 

Jam dum la buĉado la bestoj destinitaj al la viandoproduktado en panika timo elverŝas streshormonojn, kiujn manĝante la viandon la konsumanto asimilas kaj kiuj povas tiun inciti kaj agresemigi.

 

La fama rusa verkisto kaj filozofo Leo Nikolajeviĉ Grafo Tolstoj skribis en sia mondkonata romano „Milito kaj Paco“: „Manĝi viandon estas restaĵo de la plej granda brutaleco. La transiro al la vegetarismo estas la unua kaj plej natura sekvo de la civilizacio.“ „Ĝis kiam ekzistas buĉejoj, ĝis tiam ekzistos batalkampoj.“

 

 

Lakto detruas la skeleton

 

Kio pri la lakto privarbata kiel tiom „saniga“? La Germana Societo por Nutrado  (Deutsche Gesellschaft für Ernährung = DGE) financita el impostoj senrestrikte rekomendas la konsumadon de laktoproduktoj sen atentigi pri la risko de mam- kaj prostatkancero kaj diabeto, kvankam tiu instanco dokumenteble estas klare informita pri ĝi. Haŭtmalsanoj malaperis ĉe koncernitoj, post kiam ili estis ĉesigintaj la konsumadon de laktoproduktoj kaj reaperis post denova konsumado.

 

Ne estas naturkonforme trinki la patrinan lakton de aliaj specioj. La konsisto de bovina lakto estas optimuma por la kreskigo de novnaskitaj bovidoj. Por homaj nov­naskitoj ĝi eĉ estas vivdanĝera. Sed ankaŭ bestoj trinkas lakton nur en la suĉinfana aĝo. La plej granda parto de la mondvasta homaro bovinan lakton jam pro tio ne toleras, ĉar post la demamigo la korpo abolicias la produktadon de la enzimo laktazo, kiu necesas por spliti la laktosukeron. La konsumado de lakto tiukaze kondukas al lakso kaj al intestaj kramfoj.

Lakto ankaŭ ne taŭgas profilakte kontraŭ osteoporozo, kvankam oni senĉese asertadas tion pro ĝia alta enhavo de kalcio. Kontraŭe: La kazeino en la lakto eĉ eltiras kroman kalcion el la korpo. Tial en tiuj mondregionoj, kie oni konsumadas la plej multan bovinan lakton, ankaŭ okazas la plej multaj malsaniĝoj je osteoporozo. La bovino nutranta sin per herbo kontraŭe havas tre fortan ostaron, kvankam ŝi ne trinkas lakton.

Laŭ aliaj publikigoj la lakta kalcio plifortigas la mankon de magnezio. La proporcio de kalcio kaj magnezio en la lakto estas 10 : 1, ĉe fromaĝo eĉ 30 : 1. La optimuma proporcio estas 2 : 1. El tro da kalcio rezultas manko de magnezio. Laktoproduktoj do por ĉiuj homoj ne taŭgas, kiuj atentas pri saniga provizo de mineraloj. Osteoporozo-pacientoj pro tio multe pli profitas plialtigante sian magnezian nivelon kaj samtempe evitante laktoproduktojn.

 

 

Kiel oni suferigas la bestojn

 

Cetere nur malmulte utilas aĉeti la viandon aŭ la lakton de biologia bieno. Viando de „feliĉaj“ bestoj ja ne ekzistas, sed nur de mortaj. La „utilbestoj“ naskiĝas en la sklavecon, vegetadas en mallibereco (sur bio-bienoj nur sub „mildigitaj arestkondiĉoj“), por ke longe antaŭ la atingo de ilia natura vivdaŭro oni distranĉas ilian gorĝon.

 

Aĉetante ajnan bestoprodukton oni donas komision mortigi la sekvan beston. Same okazas, se oni ja rezignas je viando kaj tamen konsumadas lakton kaj ovojn. Por ke la laktoglandoj de la bovino funkciu, la bovino devas daŭre esti graveda kaj ĉiujare naski bovidon, kiun oni baldaŭ perlaboras al bovidrostaĵo. La laktobovino post kelkaj jaroj suferas la saman sorton.

 

Kokinoj normale dum kelkaj tagoj metas malgrandan kvanton da ovoj, kiujn ili kovadas. Nur se oni forprenas ilin, ili anstataŭas ilin per novaj. El parto de tiuj ovoj oni „produktas“ novajn ovodemetantajn kokinojn. Ĉar krom la inaj naskiĝas sama kvanto da viraj kokidoj, oni tiujn likvidas fabrike gasmortigante aŭ sennarkotike pureigante ilin.

La bestoj ekspluatataj kaj mortigataj por la homa nutrado, por la plenumo de laboroj aŭ por la produktado de konsumproduktoj tamen estas kreaĵoj kapablaj percepti kaj suferi!

 

Nutrado per bestoproduktoj kaŭzas negativajn sekvojn por la medio kaj diboĉigadas multoblon pli da risurcoj (akvo, areo, aero, arbaro) ol nutrado vegana. La bestoproduktado emisias pluroblon pli da aerpolucia gaso ol la plantoproduktado. Krom la arbardetruado - precipe en Sudameriko – kaŭzata de la ekstensiva bestobredado unuavice la digestoproduktoj (sterko kaj metano de remaĉuloj) kontribuas al tiu evoluo.

 

 

Vegana nutrado estas multflanka kaj konservas la sanon

 

La Amerika Societo por Dietistiko (ADA = American Dietetic Association) en 2003 komune kun la Kanadaj Dietistoj (DC = Dietitians of Canada) pretigis pozician dokumenton pri vegetara kaj vegana nutrado, kiu klare montras, ke bone planita vegana nutradmetodo por homoj dum la kompleta vivperiodo inkluzive de gravedeco, mamnutrigado, frua kaj pli malfrua infanaĝo kaj adoleskanteco estas ne nur taŭga, sed perfekta profilakto kontraŭ alta sangopremo, alta kolesterolnivelo, kancero de intesto kaj prostato, obeseco kaj diabeto.

 

Certe kelkiuj nun demandos, kion mi ankoraŭ manĝu, ĉu tio ne estas tre unuflanka? Kompreneble la ŝanĝo al nutromaniero vegana estas ligita kun ŝanĝo de kutimoj. Antaŭ kelkaj jardekoj tiu vivmaniero ankoraŭ estis rigardata tute ekzotika. Intertempe tamen percepteblas la tendenco, ke ĝi rapide disvastiĝas. Pli kaj pli da vendejoj, restoracioj kaj bufedejoj sisteme ofertadas veganajn produktojn kaj menuojn, jam kelkaj eĉ ekskluzive. Kreskanta aro da produktantoj de pretigitaj varoj markas ilin kun speciala vegan-signo.

 

La germana Ligo por Vegana Vivmaniero (BVL = Bund für Vegane Lebensweise e. V.) subtenas produktantojn ĉe pli kaj pli da produktoj anstataŭi bestodevenajn ingrediencojn per plantodevenaj.

 

Estas interese observi, ke multaj homoj ŝanĝintaj sian nutromanieron al la vegana malkovras, kiom pli multflanke kaj optimume ili sin provizas ol ili tion antaŭe imagis.

 

Se en la retportalo chefkoch.de oni tajpas la serĉterminon „vegan“,  ĝi intertempe trovas pli ol 6.500 bongustajn, pure senbestajn receptojn, kiujn privatuloj alŝutis celkonscie uzante tiun terminon!

 

Kiam iu iniciatos internacian veganan portalon en Esperanto?

 

(Laŭ la ĉapitro „Gesunde Ernährung ohne Tierprodukte“ [saniga nutrado sen bestoproduktoj] el la dua eldono de la germanlingva faklibro „Wasser – unser täglich Gift“ [akvo – nia ĉiutaga veneno])

 

Reen al BARTOS Gesundheits-Systeme